الف- شرایط آکوستیکی
هنگام ساختن یک استودیوی تلویزیونی باید خصوصیات آکوستیکی مناسب و دلخواه در نظر گرفته شود زمان میرایی صدا را می توان با نصب مواد جاذب صوت به دیوارها و سقف کاهش داد.
در این زمینه پانلهای فیبری،مواد لایه دار،پشم شیشه و اسفنج کاربرد فراوانی دارند.به کمک این مواد و سطوح متحرک دیگر می توان آکوستیک یک محیط را تا حدودی که مناسی صدابرداری باشد تغییر داد.صدا در محیط هایی که فاقد طنین هستند به خوبی منتقل نمی شود از این رو صداهای ناخواسته کمتر تولید اشکال می کند.
با این حال اگر محیط یا استودیویی به اندازه کافی تولید طنین ننماید و به عبارت دیگر زمان پس آوایی (Reverberation time ) در آنها بسیار کم باشد کیفیت صدا ناخوشایند و افسرده کننده خواهد بود. به این محیط ها که صدا در آنها بدون طنین است محیط “مرده” می گویند.زیرا امواج صوتی سریعا توسط مواد جاذب صوت دریافت شده و اثری از صدا باقی نمی ماند.
بی انعکاس ترین محیط اتاق صامت است که تحمل حضور در آن بسیار مشکل و آزاردهنده است. در مقابل اگر چه انعکاس و پژواک بیش از حد صدا ناخوشایند است اما بسیاری از صداها غنی تر،پرحجم تر و قوی تر می شوند.از طرفی محیط های پر طنین اشکالاتی نیز دارند.در این محیط ها هر نوع صدای اضافی و مزاحم مانند حرکت و جابجایی دوربین ، کشیدن کابلها، راه رفتن عوامل تولید برنامه یا صدای تهویه شنیده خواهد شد و در عمل بسیاری از مکانهای(Location) تولید تلویزیونی دارای طنین بیش از حد نیاز است و می بایست توسط مواد جاذب صوت مقدار طنین را کم کرد.
میزان زمان پس آوایی در استودیوهای مختلف متناسب با نوع برنامه و نیز حجم استودیو باید تغییر داشته باشد.بدین معنی که برای هر برنامه و استودیویی نمی توان پس آوایی یکسان را انتخاب کر و دانستن این نکته در طراحی، ساخت و بهره برداری از استودیوها مهم است.
از این رو برای برنامه های مختلف تلویزیونی اعم از خبر، نمایش، موسیقی و غیره به استودیوی ویژه ای با زمان پس آوایی ویژه نیاز است. و برای مثال نباید در استودیویی که برای ضبط گفتار ساخته شده است موسیقی ضبط کرد.
بدیهی است که در برخی از موارد مانند نمایش های تلویزیونی نمی توان برای همه صحنه ها پس آوایی یکسان برگزید و ناچار از انتخاب میزان و ناچار از انتخاب میزان پس آوایی هر صحنه بر حسب نیاز هستیم.در این صورت یا از دستگاههای مولد پس آوایی(مکانیکی یا الکتریکی)استفاده می کنیم و یا اینکه از صفحات آکوستیکی متحرک با پوشش های مختلف برای کاهش پس آوایی و یا افزایش آن سود می بریم. تا به زمان پس آوایی مورد نیاز دست یابیم.
به کارگیری تعداد زیادی میکرفون باعث می شود چگونگی آکوستیک استودیو مشخص تر شود. چنانچه در یک زمان تعداد میکرفونهای باز زیاد باشند باید آنها را به منابع صوتی نزدیک تر از هنگامی قرار داد که تنها یک میکرفون مورد استفاده است.به طور کلی الگوی دریافت یک جهته می تواند تا حدی مشکل را برطرف کند ولی در بعضی مکانهایی که دارای آکوستیک “زنده” هستند(میزان پس اوایی در آنها بالاست) کیفیت یک جهتی بودن میکرفون دچار تغییر می شود و حتی میکرفون های تفنگی در این شرایط پاسخی در حد یک میکرفون یک جهتی خواهند داشت.
راه حل دیگر عدم استفاده همه میکرفونها در هر لحظه بجز میکرفون مربوط به صحبت کننده اصلی است که این امر هنگام گفتگوی چند نفره وضوح بیشتر کلام را سبب خواهد شد.
در اینجا می توان صدای خروجی بقیه میکرفونها تا حد ۶ دسی بل تضعیف نمود و لازم نیست به طور کامل قطع شوند. در این حالت لازم است صدابردار بتواند تمامی شرکت کنندگان را ببیند تا در موقع مناسب تغییرات لازم در میزان صدای خروجی میکرفونها را اعمال کند.
کیفیت صدا بستگی زیادی به خصوصیات آکوستیکی اجزای صحنه دارد.بنابراین در هنگام طراحی و نصب دکور می بایست صدابردار توصیه های لازم را با آگاهی کامل ازتاثیر آکوستیکی دکور صحنه به طراح دکور ارائه دهد.تاثیری که وسایل دکور می توانند بر کیفیت صدا بگذارد بستگی به مقدار جذب یا بازتاب صدا توسط ماده به کار رفته و شکل و اندازه هر قسمت و زوایای آن منابع صدا در محفظه و حفره های دکور بود.این مسئله بویژه در مورد موسیقی می تواند آشکار باشد.
معمولا مواد بکار رفته برای ساخت دکور به دو نوع عمده سخت و نرم تقسیم می گردند.سطوح سخت همچون تخته چند لایه فایبر گلاس و صفحات آلومینیومی فرکانسهای بالا را منعکس می سازد و در صورتی که سطح آنها بزرگ باشد امکان جذب فرکانسهای پائین توسط آنها بوجود می آید.سطوح نرم مانند پارچه های روکش و انواع اسفنجها و یونولیت جاذب فرکانسهای بالا هستند که اگر با فاصله سخت می توانند فرکانسهای پائین را نیز جذب نمایند. شکل صحنه و اجزای آن اهمیت بسیار دارد و همواره باید از سطوحی محدب گونه که باعث تمرکز امواج صوتی در یک نقطه می شوند اجتناب کرد.زیرا که ممکن است سبب تقویت وتمرکز صداهای مزاحم خارج از کادر تصویر روی زاویه دریافت میکرفون گردند.
به علت استفاده از دکورهای مختلف در استودیوهای تلویزیونی است که طراحی آکوستیکی آنها از استودیوهای رادیویی مشکل تر است. بدین ترتیب که در یک استودیوی بزرگ تلویزیونی ممکن است هر برنامه ای مانند ارکسترهای بزرگ سنفونیک که نیاز به زمان پس آوایی زیادی دارد تا صحنه ای از یم تئاتر تلویزیونی که فضای باز را نشان دهد و بالتبع باید فاقد پس آوایی باشد اجرا شود.از آنجا که امکان افزودن مصنوعی زمان پس آوایی وجود دارد ولی کاستن مصنوعی آن به سادگی میسر نیست استودیوهای تلویزیونی به صورت مرده ساخته می شوند یعنی زمان پس آوایی در آنها بسیار کم است بدین ترتیب علاوه بر حل مشکل گوناگونی دکورها نویزهای آکوستیکی ناشی از حرکت افراد و وسایل نیز بسیار کاهش می یابند.
برخلاف صحنه های فیلمبرداری خارج از استودیو که معمولا وجود صدای محیط یا آمبیانس مطلوب است وجود صدای محیط در یک برنامه تلویزیونی استودیویی غیر قابل قبول است. در مواردی همچون نمایش های تلویزیونی که نیاز به صدای محیطی یا آمبیانس باشد از نوارهای آماده صوتی که صدای آن محیط مانند صحنه خیابان،بازار و غیره بر روی آنها ضبط شده استفاده می گردد.
بنابراین هنگام طراحی،ساخت و نصب تجهیزات صوتی و تصویری به این نکته توجه می شود که سطح نویز داخلی یا صدای محیطی استودیو در حداقل باشد. بزرگترین منبع مولد نویز آکوستیکی در استودیوها دستگاه تهویه است هر چند که هنگام ساخت استودیو از تکنیک های ویژه ای برای کاهش نویز آنها استفاده می شود با این وجود گاهی نویز دستگاه تهویه عامل مزاحمی در صدابرداری محسوب می شود به ویژه هنگامی که صدای مورد نظر ضعیف باشد.بدیهی است مشکل فوق را می توان با نزدیک تر کردن میکرفون به منبع صوت و یا صدای بلندتر رفع نمود.ولی این امر نیز علاوه بر امکان ایجاد محدودیت برای تصویر،آکوستیک استودیو و صحبت گوینده را تغییر می دهد. برای مثال اگر استودیویی دارای زمان پس اوایی زیاد است با نزدیک تر کردن میکرفون به منبع صوت این زمان کمتر بگوش خواهد رسید. در مورد کیفیت صحبت گوینده نیز نمی توان از گوینده نیز نمی توان از گوینده یا هنرپیشه انتظار داشت برای غلبه بر مشکلات فنی صدابرداری نحوه بیان خود را به شکلی غیر طبیعی تغییر دهد.هر چند که گاهی ممکن است مجبور به کار شویم.نوع دیگر نوی آکوستیکی در استودیوهایی که مسائل فنی در ساخت آنها در نظر گرفته نشده است.ایجاد می گردد.در این گونه استودیوها از طریق پیکره و بدنه ساختمان لرزشهای خارجی به درون استودیو هدایت می گردد. ساختمان های دارای اسکلت آهنی بیشتر از ساختمان های با پیکره سنگین قدیمی صدا را انتقال می دهند.سرو صدای کارهای ساختمانی و صنعتی و غیره در اطراف ساختمان استودیو نیز گاهی اوقات برای صدابرداری سر صحنه استودیوی مشکل زا هستند. درها،صندلی ها،صداهای پا و کاغذهای متن برنامه از دیگر منابع بالقوه تولید نویز آکوستیکی در استودیوهای تلویزیونی هستند که به آسانی مشخص شده و برطرف کردن آنها نیز ساده است.
برای رفع مشکل ایجاد شده نویز توسط کاغذهای متن ضمن استفاده از کاغذهای مناسب که پر سر و صدا نباشند می توان گوشه های آنها را خم کرد تا جابجایی آنها بدون نویز باشد.برخورد پاهای گویندگان آماتور و میهمانان برنامه به پایه های ایستاده و بلند میکرفون ها نیز از موارد شایع در استودیوهاست که می توان قبل از شروع برنامه به آنها تذکر داد.گاهی اوقات در استودیوهای تلویزیونی جابجایی پایه دوربین ها و بوم های صدا نیز می تواند سرو صدای اضافی تولید نماید که می بایست اشکالات موجود قبل از شروع ضبط برطرف گردند.
همچنین ممکن است برخی از پروژکتورهای مورد استفاده در استودیوهای تلویزیونی مولد نویزهای فرکانس بالا باشند که به سادگی با روشن نمودن یک به یک آنها قابل شناسایی هستند.