ساب ،باکس (بخش دوم .باکس سیلد)
افشین ۱۳۸۹/۰۹/۰۷
شناخت ساب ونحوه استفاده از آنها همواره برای کسانیکه تجربه کمتری در مورد کار آدیو دارند جالب وسوال بر انگیز بوده وهست …وما در این نوشته سعی می کنیم تا در حد تواناییمان به طور ساده به برسی این عضو اصلی سیستمها بپردازیم
همانطور که در بخش اول این مقاله اشاره شد سابها اصولا به دو دسته تقسیم می شوند نوع اول سابهای فری ایر(free air) یا فضای باز که در محیطهای نامحدود نصب ومورد استفاده واقع می شود مثل طاقچه اتومبیلها وهیچ گونه محدودیتی از نظر فضای مورد استفاده ندارند و نوع دوم که حدود ۹۶% سابهای موجود در تمام برندها را شامل می شود سابهای محیط بسته یا encluser(اینکلوژر) نامیده می شوند .
این سری سابها را برای استفاده مطلوب وبهینه توصیه می شود حتما در درون محوطه بسته یا همان باکس نصب کنید.امکان دارد بپرسید که لزوم استفاده از باکس چیست ؟ وچرا باید از باکس استفاده کرد ؟ شاید بهترین جواب برای این سوال همان تجربه کودکی باشد که اگر شما درون یک اتاق (مخصوصا اگر خالی باشد) فریاد بکشید صدای خیلی قوی تر وبیشتری نسبت به فضای باز خواهید داشت واین به دلیل تشدید صدا بوسیله دیوارهای اتاق وهمچنین دیواره های باکس خواهد بود . ودر واقع صدای ساب در درون باکس بطور معمول ۱۲ dbبیشتر از صدای همان ساب در فضای باز می باشد .واین در حالی است که با افزایش هر ۳ dbصدا حدودا ۲ برابر می شود
ولی گذشته از نقشی که باکس در تشدید صدا دارد وجود آن دارای مزایای قابل توجهی در عملکرد فیزیکی ودر نهایت صدای ایجاد شده توسط ساب دارد ، عملکردهایی مثل بهبود فاکتورهای فیزیکی ساب به مانند کمک به کنش ها و واکنش های ساب ، ایفای نقش کراس اوور وفیلتر کردن فرکانسها در بعضی از انواع باکسها وغیره… که بمرور سعی می کنیم به تمام آنها در این سایت بپردازیم.واما باکسها : گذشته از اینکه باکس چه تعریفی دارد وباکس چیست ؟ (البته اگر نیاز هست وکسی از آن اطلاع نداشت در فوروم مطرح کند تا توضیح دهیم)می رسیم به باکسها
باکسها دارای مدلهای گوناگونی هستند با مشخصات خاص خودکه هر کدام برای منظور خاصی بکارگرفته می شود که در مقالات آینده بررسی تک تک آنها در این سایت خواهیم پرداخت
شاید متداولترین وساده ترین نوع باکس ، باکس sealed (سیلد) یا بسته باشد. این نوع باکس در واقع یک جعبه است که فقط از یک طرف برش دارد که ساب درون آن قرار گرفته است وهوای درون آن کاملا بسته است وهیچ روزنه ای به بیرون ندارد . این باکس اولین بار توسط آقای هری اولسن متخصص فزیک صوت در سال ۱۹۴۹ مطرح وبکار گرفته شد و امروزه پر مصرفترین نوع باکس می باشد
این پر مصرف شدن وفراگیر بودن بدلیل قابلیتها واستعدادهای این باکس دارد که در این مقاله به آنها می پردازیم
یکی از دلایل محبوبیت این باکس کوچک بودن آن است ،این باکس در میان سایر انواع باکس معرفی شده برای یک ساب کوچکترین آنها می باشد که خود امتیاز قابل توجهی است مخصوصا شما اگر قصد داشته باشید که با ماشین خود به مسافرت بروید متوجه می شوید که باکس کوچک نعمتی است
یکی دیگر از دلایل شایع بودن این باکس عدم نیاز به طراحی ومحاسبات پیچیده می باشد بطوریکه هنگام عرضه ساب توسط شرکت تولید کننده در داخل بروشور آن(که داخل کارتن ویا همراه ساب می باشد) حجم باکس سیلد وحتی در خیلی از موارد ابعاد باکس را هم درج کرده اند که براحتی قابل ساخت می باشد وحتی اگر ابعاد را هم نداشته باشد زیاد نگران ساخت دقیق باکس با حجم داده شده نباشید چراکه این باکس تا ۱۰% خطا در حجم را براحتی می پذیرد و اشکالی در انجام کار خود پدید نمی آورد وبر عکس سایر انواع باکس خیلی به بزرگتر ویا کوچکتر بودن باکس حساس نیست واین یکی از دلایلی است که در پروژه هایی که با فایبر گلاس انجام می شود نوع باکس ها از باکس سیلد است ، چرا که در انجام کارهای فایبر گلاس برای سیستم ها سعی می شود از فضاهایی استفاده شود که در شرایط معمولی قابل دسترسی و استفاده نیست وهمچنین برای داشتن ظاهری زیبا وهماهنگ در خیلی از مواقع نمی توان ابعاد لازم وکافی ساب را برای باکس ایجاد کرد ویا فضای ایجاد شده را نمی توان بدرستی اندازه گیری نمود وبه همین خاطر با توجه به منعطف بودن این مدل باکس(سیلد) به حجم از باکسهای سیلد استفاده می شود
دیاگرام باکس سیلد
هرچند حجم این نوع باکس تا ۱۰% قابل تغییر می باشد ولی این بدان معنی نیست که کم حجمترین نمونه با حجیم ترین نمونه از لحاظ صدا فرقی نداشته باشد
اصولا با بزرگ شدن باکس سیلد مقدار QTCپایین می آید که نشانه عملکرد بالای باکس می باشد وهمین طور توانایی پخش فرکانسهای پایین بهتر می شود وباکس باسهای فرکانس پاییتری را ایجاد می کند .ولی در مقابل مقدار صدای خروجی(
dbحاصله)آن نسبت به باکس کوچکتر کمتر می شود (در عکس روبرو رابطه بین سایز باکس وتغییر فرکانس را می توان دید)
ولی در باکسهای کوچکتر صدای پر قدرت و محکمتری را شاهد هستیم هرچند که با کوچکتر شدن باکس سیلد قابلیت پخش فرکانسهای پایین نیز کمتر می شود وهمین طور QTCبالا می رود که باز نشان از مطلوب نبودن راندمان باکس می باشد. ولی اگر روزی خواستید از باکس سیلد استفاده کنید وناچار سایز کوچکتر را انتخاب کردید برای اینکه صدای بهتری داشته باشید به شما توصیه میکنم از الیاف مصنوعی(از پشم شیشه بخاطر سرطان زا بودن استفاده نکنید) در درون باکستان اضافه کنید تا QTC باکس شما پایینتر بیایدودر مجموع صدای بهتر داشته باشید.بطوریکه محققان متعقدند که استفاده از این الیاف تا ۱۵% صدای باکس را بهبود می بخشد ، در واقع کار اصلی این مواد جذب فرکانسهای صوتی است تا صدای ایجاد شده با قسمت جلوی ساب با صدای ایجاد شده توسط پشت ساب مخلوط نشودویا کمتر ترکیب شود وبه همین دلیل است که تقریبا در اکثر ساب های خانگی وهمین طور در باکسهای فابریک برندها آنجاکه قرار است کیفیت بهتر عرضه شود از این الیاف در درون باکسها استفاده می شود، هرچند باکس سیلد به خاطر ساختار ونوع عملکردش به باکس کیفیتی معروف است تا باکس قدرتی
همانطور که اشاره شد باکس سیلد بخاطر اینکه باکس کاملا بسته ای است وهوای درون آن راه به خارج ندارد خود عاملی می شود برای بهبود عملکرد ساب ، بدین گونه که وقتی ساب در اثر مکش حاصل از میدان مغناطیسی خود به درون کشیده می شود هوای درون باکس منقبض شده وصفحه (وفور) ساب را به سمت جلو(بیرون) فشار می دهد ویا برعکس هنگامیکه صفحه ساب به بیرون رانده می شود با ایجاد چیزی شبیه وکیوم صفحه را به داخل می کشد .
ودر واقع با این مکانیزم ساده به فاکتور های فیزیکی ساب مثلCMSو اجزا اصلی ساب مثل اسپایدر وسوراندکمک می کن که منظم تر ودقیق تر عمل کند به همین خاطر کنترل ساب در باکس سیلد خیلی بالا می باشد وهمچنین هندلینگ ودرایو شدن ساب در این نوع باکس راحتر وکاملتر است وبه همین علت برای درایو کردن ساب نیاز به وارد کردن فشار زیاد به آمپلی فایر نیست واین سیستم و نوع عملکردش همانطور که اشاره شد کمک بسیار به اجرای دقیق موسیقی می کند وبه همین دلیل این نوع باکس به باکسهای کیفیتی نیز مشهور است
هر چند محصور بودن هوای داخل باکس می تواند عامل مهمی در اجرای خوب و دقیق ساب باشد ولی باعث گرم شدن بیش از حد مگنت ساب نیز می شود . در واقع باکس سیلد به علت نداشتن تهویه درون باکس در اثر کارکرد زیاد مگنت گرم می شود مگنتی که در ساب نقش رادیاتور سیم پیچ را نیز بر عهده دارد واین گرم شدن زیاد جالب نیست وبه همین خاطر ما شاهد سوختن سابها در باکس سیلد بیشتر از سابهای دیگر هستیم .مخصوصا اگر درون باکس با الیاف هم پوشیده شده باشد
اصولا هر نوع ساب اینکلوژری را می توان در این نوع باکس نصب کرد ولی در شرایط نرمال سعی می شود سابهایی با تعاریف وساختار کیفیتی را بیشتر استفاده کنند .این سابها را بدون داشتن آشنایی قبلی نمی توان تشخیص داد مگر در پارامترهای فیزیکی والکتریکی آن دقت بیشتری کرد ، ولی اصولا سابهای کیفیتی دارای سوراندهای Mشکل / اسپایدرهای حساس ونرم بطوریکه حرکت صفحه خیلی راحت می باشد ودارای X MAX کم وکوتاه می باشند . ولی در واقع اینها علایم کلی وقابل استنادی نمی توانند باشند ودر حقیقت این خود شما هستید که تعیین کنید با توجه به سلیقه خود در موسیقی چه نوع باکسی استفاده کنید
و در آخر اینکه از باکس های سیلد در سایر بلندگو ها مثل میدرنج ها با مید باسها هم استفاده می شود که بطور چشمگیری فرایند وکیفیت صدا را متحول می کند
سابها را به دوگونه درون باکس سیلد می توان نصب کرد:
نوع اول که همان روش متداول وهمیشگی آن است که در بالا توضیح داده شد
ونوع دوم هم که به iso baric معروف می باشد . در این نوع روش ساب برعکس نصب می شود که پشت ساب به طرف هوای آزادباشد . همان طور که در بالا توضیح داده شد در باکسهای سیلد حجم می تواند کم شود وگاهی این کم شدن حجم به اندازه ای است که ساب در درون آن قرار نمی گیرد که این سیاق بیشتر در اتومبیلهای دمو که تعداد ساب زیاد می باشد استفاده میگردد البته در خیلی از مواقع به خاطر زیبایی نیز این کار انجام می شود . صدای نهایی در این روش به همان شکل نوع اول می باشد وفقط در این روش از صدای پشت ساب استفاده می شود که در تنظیمات باید کراس اوور به صورت phas 180 انجام شود
باکس سیلد
مزایا:
۱-سایز کوچکتر نسبت به بقیه انواع باکس
۲-ساخت آسان و راحتر
۳-کنترل دقیق ساب
۴- کمک به درایو کردن وهندلینگ راحتر ساب
۵- منعطف بودن به سایز وحجم باکس(نسبت به بزرگی وکوچکی ساب)
۶-خطی بودن پاسخ فرکانسی (حتی در مواردی که از باکس برای میدرنج ها ومید باسها استفاده می شود)
معایب :
۱-گرم شدن بیش از حد متعارف مگنت
۲- عدم تیون کردن و تمرکز روی فرکانس خاص
۳-داشتن صدای محدود تر نسبت به بقیه باکسها